Deus absconditus

«Ξένος εις τα ίδια παραγέγονας, τον δεινώς ξενητεύσαντα εκ του Παραδείσου εις τον ουρανόν ανακαλούμενος»: αυτό θα ακουστεί στον όρθρο της 24ης Δεκεμβρίου στις εκκλησίες. 

Αυτός ο παράξενος, λοιπόν, Θεός βρέθηκε στη θέση του ξένου τόσο στην αρχή όσο και στο τέλος της επίγειας ζωής Του και ταυτίστηκε μαζί του.

Πρώτη φόρα θα γιορτάσω και εγώ τα Χριστούγεννα σε έναν ξένο τόπο ως ξένος. Δεν ξέρω ακριβώς τι θα κάνω, φέτος δεν ήθελα να σχεδιάσω τίποτε το ιδιαίτερο. Σίγουρα όμως έχω μια συνταγή για eggnog, ένα βιβλίο να διαβάσω και ένα δέντρο να στολίσω. Τα είχα ανάγκη τα φετινά Χριστούγεννα μακριά από την Ελλάδα. Δεν μπορώ να πω, ωραία ήταν και τα περασμένα Χριστούγεννα — αλλά εδώ μού φαίνονται μαγικά: οι βιτρίνες, οι χορωδίες μικρών και μεγάλων με τα κάλαντα, ο στολισμός της πόλης και κυρίως η κανονικότητα και η φυσιολογικότητα που τόσο μού είχαν λείψει στην Ελλάδα. Εν πάση περιπτώσει, δεν έχει και πολλή σημασία τι θα κάνω τα φετινά Χριστούγεννα, αλλά ότι έχω παρά πολλούς λόγους να αγαπώ τα Χριστούγεννα — και κανένας Mr Grinch δεν μπορεί να μου τα κλέψει. 

Σχεδόν τίποτα δεν με ενοχλεί τα Χριστούγεννα, ακόμη και ένας θείος μου που επέμενε να φάω πατσά. Ο κόσμος των Χριστουγέννων, μαγικός, νοσταλγικός και αλλότριος, απλώνεται πάνω από τον πραγματικό και τον σκεπάζει σαν το χιόνι. Όταν παγώνει άλλωστε ο χρόνος, ξεκινούν και οι αφηγήσεις. 

Τα Χριστούγεννα επιστρέφουμε στην παιδική μας ηλικία, τη μεγάλη δεξαμενή των αφηγήσεων, των εικόνων και του χρόνου, ενός κόσμου που τον αναδημιουργούμε στα μέτρα των επιθυμιών μας. Μέσα από την ανάμνηση της προσδοκίας της σωτηρίας από τη γέννηση ενός βρέφους, ανακτούμε τη χαμένη μας παιδικότητα, δηλαδή βιώνουμε ξανά τις προγενέστερες εμπειρίες μας προβάλλοντας την εικόνα μας στο παρελθόν. 

Οπότε, ούτε το χριστουγεννιάτικο κιτς με ενοχλεί. Έφτασα 31 ετών και αγόρασα ένα φυσικό δεντράκι από έναν κουάκερο αγρότη εδώ — λέγεται πως έχουν τα καλύτερα και τα πιο φουντωτά. Και όντως ισχύει. Έχουν ένα ιριδίζον μπλε χρώμα και μοσχοβολά το σπίτι.

Ούτε η εμπορευματοποίηση των Χριστουγέννων με ενοχλεί, ίσα-ίσα τη χαίρομαι και αυτήν και την απολαμβάνω, εξάλλου οι πόλεις μεταμορφώνονται τα Χριστούγεννα χάρη στα στολισμένα καταστήματα και στα δώρα που συσσωρεύονται κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Σαν να γίνονται πιο βιώσιμες, σαν να εξιστορούν ένα παραμύθι.

Ούτε το κρύο με ενοχλεί, ούτε η παρατεταμένη νύχτα — εξάλλου είναι τόσο ανίσχυρα και τα δύο μπροστά στη λάμψη και στη ζεστασιά του χριστουγεννιάτικου άστρου πάνω από τη φάτνη που κυριαρχεί στο στερέωμα και οδηγεί τους Τρεις Μάγους στο ταξίδι τους για το σπήλαιο της Βηθλεέμ. 

Ούτε και τα οικογενειακά τραπέζια και το φαγητό μέχρι λιποθυμίας με ενοχλούν, ακόμη και αν βρεθεί κανένας συγγενής να αναρωτηθεί για τον σχεδόν ασκητικό ή καλύτερα εκτομορφικό σωματότυπό μου: απαντώ αμέσως ότι είμαι κουκλάκι ζωγραφιστό. Και, αλήθεια, απαντώ με ευχάριστη διάθεση. 

Τέλος, τα Χριστούγεννα, όχι μόνο συμβολίζουν, αλλά είναι αναγέννηση και ελπίδα. Τίποτα δεν έχει χαθεί: ακόμη και η πιο καταστροφική κρίση μπορεί να μετατραπεί σε μια νέα πορεία νοηματοδότησης.

Η Χάνα Άρεντ στην «Ανθρώπινη κατάσταση» αναφέρει τη βιβλική ρήση «Παιδίον εγεννήθη ημίν» (Ησαΐας, 9:5), απομακρύνεται από τον ιουδαϊκό μεσσιανισμό και εστιάζει στη γέννηση, στην ενσάρκωση, σε αυτό το σκάνδαλο του Deus absconditus με σάρκα και οστά, στα χαρούμενα δάκρυα της γέννησης ενός βρέφους. Για την Άρεντ, η γέννηση διασφαλίζει ότι ένα νέο ξεκίνημα είναι πολύ πιθανό. 

Τους αγαπητούς μου φίλους, που δεν πιστεύουν, θα τους καλούσα να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα και αυτοί. Άλλωστε, ποιος ο λόγος να μη νιώσουν την παιδικότητα των Χριστουγέννων; Πέρα από αυτό, ο Στίβεν, ο ήρωας στο «Πορτρέτο του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία» του  Τζόις, ακολουθεί το κάλεσμα της καλλιτεχνικής του φύσης αμέσως μετά την απόρριψη της ψυχρής και γκρίζας ζωής που θα συνεπαγόταν μια σταδιοδρομία στο εκκλησιαστικό περιβάλλον της καθολικής Ιρλανδίας, αλλά δεν εγκατέλειψε ποτέ την ατοπία που είναι λογική.

Και τα Χριστούγεννα έχουν λογική — και ας μοιάζουν με ατοπία.

Είτε πιστεύουμε είτε όχι, δεν θα αφήσουμε κανέναν να μας κλέψει τα Χριστούγεννα. Merry Christmas!