Για τον Χραντ

Ο Χραντ Ντινκ (1954-2007) ήταν άλλο ένα θύμα της τυφλής βίας εκείνων που αποφασίζουν να σκοτώσουν αντί να αντιπαρατεθούν με επιχειρήματα (αλήθεια, έχουν κάποιο;), ήταν ένα θύμα εκείνων που θέλουν να μας πουν ότι για να επιβάλεις τον ιδεολογικό σου κόσμο πρέπει να απαλείψεις από το πρόσωπο της γης αυτούς που δεν συμφωνούν μαζί σου. Τέτοιοι δυστυχώς υπάρχουν πολλοί, ευτυχώς όμως που υπάρχουν και πολλοί Χραντ Ντινκ.

Ο Χραντ δολοφονήθηκε στη μέση του δρόμου, καταμεσήμερο μιας εργάσιμης μέρας, σε ένα από τα πολυσύχναστα μέρη της Πόλης, στον άξονα μεταξύ Σίσλι, Κουρτουλούς και Νισάντασι, έξω από τα γραφεία της αρμενοτουρκικής εφημερίδας Agos που εξέδιδε. Το θράσος των δολοφόνων του δεν είχε όρια.

Λίγο καιρό μετά το θάνατό του, οι φίλοι του δραστηριοποιήθηκαν κι έφτιαξαν τη ΜΚΟ Hrant Dink – Our Cause Worth Living για να τιμήσουν τη μνήμη του αλλά και για να συνεχίσουν το έργο του. Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους είναι και η απονομή του Διεθνούς Βραβείου Χραντ Ντινκ, το οποίο δίνεται πάντοτε εξ ημισείας σε μία προσωπικότητα ή οργανισμό από το εξωτερικό και σε έναν ανάλογο φορέα ή πρόσωπο από τη Τουρκία για τον αγώνα τους για τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Στη φετινή απονομή, η οποία πραγματοποιείται πάντοτε την ημέρα των γενεθλίων του, στις 15 Σεπτεμβρίου, είχα την τύχη να είμαι εκεί μετά από πρόσκληση της εταιρείας των φίλων του Χραντ. Για μένα, όλη η εκδήλωση ήταν ένα συνεχές σκωτσέζικο ντους. Η μία ψυχική κατάσταση διαδεχόταν την άλλη, από τη μια να απελπίζεσαι που χιλιάδες, εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο αποστερούνται τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και από την άλλη να αναθαρρείς όταν σου δείχνουν μέσα σε αυτή τη λαίλαπα εκείνους τους λίγους που τολμούν, που προσπαθούν, που πιστεύουν ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, να θέσουν τέρμα στο ρατσισμό και τις διακρίσεις.

Φυσικά δεν έλειψαν και οι αναφορές στη γενοκτονία των Αρμενίων, καθώς φέτος συμπληρώθηκε ένας αιώνας από αυτό το τεράστιο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας το οποίο δυστυχώς δεν έχει αναγνωριστεί από το επίσημο κράτος της Τουρκίας στις διαστάσεις που θα έπρεπε. Όμως είναι παρήγορο, κι αυτό φάνηκε ξεκάθαρα σε όσους ήμασταν στην αίθουσα, ότι πλέον πολλοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται τι είχε συμβεί τότε και τι ακριβώς είναι η γενοκτονία. Ως συνήθως, όπως συμβαίνει με στενοκέφαλες κυβερνήσεις, όλες τους αρνούνται πεισματικά να αναγνωρίσουν κάτι που παραδέχεται όλος ο κόσμος. Αυτό φυσικά έχει εφαρμογή όχι μόνο στη περίπτωση της αρμενικής γενοκτονίας αλλά και σε ονομασίες χωρών (όνομα και μη χωριό…), στρεβλή αντίληψη της αποδεδειγμένης ιστορίας, και σε τόσα και τόσα άλλα. Όλοι αυτοί που αντιδρούν έτσι δεν αντιλαμβάνονται πόσο πολύ περιθωριοποιούν τη χώρα τους με το να αρνούνται την αλήθεια.

Με το βραβείο τιμήθηκαν φέτος η Σαμάρ Μπαντάουι από τη Σαουδική Αραβία, ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ένα απολυταρχικό καθεστώς που απαγορεύει στις γυναίκες ακόμη και να οδηγούν (!) και που έχει φυλακίσει τον άνδρα της και τον αδερφό της. Η Σαμάρ δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στη τελετή γιατί, με το έτσι θέλω, το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας τής έχει απαγορέψει την έξοδο από τη χώρα και της έχει κατάσχει το διαβατήριο. Σε εθνικό επίπεδο, το βραβείο έλαβε η ομάδα Kaos GL που κάνει εξαιρετικό έργο στο τομέα των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤ κοινότητας. Εκδίδουν περιοδικά, επιστημονικά συγγράμματα, κάνουν διαλέξεις σε πανεπιστήμια, οργανώνουν το Pride της Πόλης και τόσα άλλα. Έχουν καταφέρει πάρα πολλά στα είκοσι χρόνια δράσης τους και συνεχίζουν.

Η πιο συγκινητική στιγμή της βραδιάς, την οποία κατάφερα να απαθανατίσω, ήταν τότε που όλοι έφευγαν, και οι τιμώμενοι της βραδιάς ήταν πάνω στη σκηνή για μια τελευταία φωτογραφία με τη Ρακέλ Ντινκ, τη χήρα του Χραντ. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που βρίσκονταν εκεί επάνω ήταν χαρούμενοι γιατί παλεύουν, γιατί προσπαθούν για να γίνουν τα πράγματα καλύτερα. Εκεί και τα λόγια του Χραντ Ντινκ: «Έλα, ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον… Έλα, ας προσπαθήσουμε να σεβαστούμε τον πόνο ο ένας του άλλου… Έλα, ας αφήσουμε ο ένας τον άλλο να ζήσει».

Βγαίνοντας από τον χώρο της εκδήλωσης, αγναντεύεις την Πόλη από ψηλά και βλέπεις πέρα το Βόσπορο και στο βάθος το Μπεσίκτας και τις κοντινές γειτονιές του. Εκεί ήταν βέβαια και μερικοί ύποπτοι τύποι που δεν τολμούσαν να μας κοιτάξουν στα μάτια όπως βγαίναμε — ήταν βυθισμένοι στα κινητά τους, έριχναν μονάχα κλεφτές ματιές. Άκουσα να λένε από πίσω ότι μάλλον είναι αστυνομικοί με πολιτικά.

Αν χρειαζόταν, και γι’ αυτούς θα έκανε κάτι ο Χραντ.