Καθημερινή προσευχή

Ο Ουμπέρτο Έκο διάβαζε μέχρι το τέλος τουλάχιστον δύο εφημερίδες κάθε πρωί, ενώ έριχνε μια ματιά και στο μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου Τύπου. Όχι μόνο για τις ανάγκες του τελευταίου του βιβλίου με τίτλο «Φύλλο Μηδέν», που κυκλοφόρησε πέρυσι και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Ούτε επειδή συνεργαζόταν σε εβδομαδιαία βάση με μια εφημερίδα και ένα περιοδικό. Αλλά επειδή πίστευε στο δόγμα του Χέγκελ, σύμφωνα με το οποίο η ανάγνωση των εφημερίδων είναι «η καθημερινή προσευχή του σύγχρονου ανθρώπου». Είχε όμως ένα παράπονο. Έβρισκε τους δημοσιογράφους όλο και πιο τεμπέληδες. Το μόνο που κάνουν είναι να επαναλαμβάνουν το πρωί τις ειδήσεις που έχουν κυκλοφορήσει από την προηγουμένη. Πώς να μην περνάει έτσι ο Τύπος μια τεράστια κρίση;

Πριν από μερικά χρόνια, ο Έκο πήγε ένα ταξίδι στην Ωκεανία. Κι όπως είπε σε μια συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Μάιο στη Le Monde, και αναδημοσιεύτηκε αυτές τις ημέρες με αφορμή τον θάνατό του, διάβαζε εκεί καθημερινά τη Fidji Journal, μια εφημερίδα που αφιέρωνε μία σελίδα στις διεθνείς ειδήσεις και όλες τις υπόλοιπες σε διαφημίσεις και τοπικά θέματα. Ω του θαύματος, αν και εξόριστος, αισθανόταν πλήρως ενημερωμένος!

Νά λοιπόν, μέσα από εκείνη τη συνέντευξη, η έκκληση ενός ολοκληρωμένου διανοούμενου και φανατικού εφημεριδοφάγου προς τις εφημερίδες:

Αφήστε τις ειδήσεις και δώστε χώρο στις ιδέες. Κάντε περισσότερες έρευνες. Ξεχάστε τις συνεντεύξεις με τους συγγραφείς όταν κυκλοφορεί ένα βιβλίο τους και προτιμήστε μια καλή λογοτεχνική κριτική. Αποκαταστήστε, με λίγα λόγια, την κριτική δημοσιογραφία. Αφιερώστε μία και δύο σελίδες την ημέρα στην κριτική των ιστοσελίδων, αποκαλύψτε τα κλισέ και τις θεωρίες συνωμοσίας, αναδείξτε τα αξιόλογα μπλογκ. Αντισταθείτε στην ομογενοποίηση της γραφής. Και, το κυριότερο, μην παραιτείστε από τη διαμόρφωση του γούστου του αναγνώστη. Η εφημερίδα μπορεί και πρέπει να είναι ένα κριτικό και δημοκρατικό φίλτρο.

Τι κάνουμε, εμείς οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι του Τύπου, από όλα αυτά; Ελάχιστα πράγματα. Πώς αντιμετωπίζουμε τη γενική παρακμή; Από αδιάφορα έως κυνικά. Πώς δεχτήκαμε το κλείσιμο της Independent; Μοιρολατρικά. Τι φταίει; Ότι δεν μας πληρώνουν; Ότι μας λογοκρίνουν; Ότι μας τρομοκρατούν; Ότι στον χώρο των μέσων ενημέρωσης κυριαρχούν εξωδημοσιογραφικά συμφέροντα;

Ναι, χωρίς αμφιβολία, όλα αυτά ευθύνονται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό για την κρίση του Τύπου. Αλλά υπάρχει και ο προσωπικός παράγων. Το «πάθος», που λέγαμε έναν καιρό οι παλιοί. Το κέφι, τέλος πάντων, που δεν έχει σχέση ούτε με τα λεφτά, ούτε με τα αφεντικά, ούτε με την κρίση και τη γενικότερη περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Αυτό πού πήγε;

Η Independent ήταν χωρίς αμφιβολία μόνο η αρχή. Μπορούμε να αρχίσουμε να στοιχηματίζουμε ποια θα ακολουθήσει. Και ύστερα; Πώς θα προσεύχεται ο σύγχρονος άνθρωπος όταν κλείσουν οι εφημερίδες;

[ Εικονογράφηση: Rosi Robinson, Slow boat to… ].