Ο κύβος στο Μεταναστευτικό ερρίφθη

Φαίνεται πως θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε σοβαρά ένα πρόβλημα που σειρά ελληνικών κυβερνήσεων τα τελευταία χρόνια αρνιόταν να το δει ορθολογικά. Το αντιμετώπιζε με ιδεοληψίες, δεξιές ή αριστερές. Είχαμε εφεύρει μία φόρμουλα ουσιαστικά ανοιχτών συνόρων μέχρι την εποχή Δένδια. Τότε έγινε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με κλείσιμο των συνόρων και δημιουργία κλειστών κέντρων φιλοξενίας των παρανόμως ευρισκομένων στη χώρα. Αυτή ήταν μία ρεαλιστική πολιτική αποθάρρυνσης των εκατοντάδων χιλιάδων που έβλεπαν τη χώρα μας σαν δίαυλο προς την Ευρώπη. Με τον ΣΥΡΙΖΑ, τα σύνορα ξανάνοιξαν και, σε συνδυασμό με τη δραματική αύξηση της ροής, τα πράγματα έγιναν ανεξέλεγκτα. Η πολιτική που εφαρμόστηκε ήταν ένα μείγμα αριστερών ιδεοληψιών και ενός ακτιβισμού των δικαιωμάτων χωρίς κανένα έρεισμα στη διαμόρφωση και άσκηση εθνικής πολιτικής. Όλοι τα ζήσαμε ένα χρόνο τώρα. Δεν ωφελεί να τα επαναλαμβάνουμε κι εδώ.

Μπορούμε όμως να είμαστε σαφείς για μερικά πράγματα.

Ουσιαστικά, δεν υπάρχει διαχωρισμός πρόσφυγα και μετανάστη. Αυτός που αφήνει το σπίτι του αναζητώντας καλύτερη ζωή δεν έχει σημασία αν το κάνει για οικονομικούς, πολιτικούς ή κοινωνικούς λόγους ή για συνδυασμό των ανωτέρω. Η πραγματικότητα είναι πως έφυγε από το σπίτι του και αναζητεί καλύτερη τύχη στις πλουσιότερες χώρες. Στην περίπτωσή μας, στην Ευρώπη.

Μόνο για λόγους φιλτραρίσματος των μεταναστευτικών ροών και κοψίματος κάποιων, βρίσκουμε χρήσιμο τον διαχωρισμό. Επίσης, είναι πιο εύκολο η κοινή γνώμη να δεχτεί τον πρόσφυγα, παρά τον μετανάστη. Σίγουρα οι μετακινήσεις πληθυσμών για αναζήτηση καλύτερης τύχης είναι συχνό φαινόμενο στην παγκόσμια Ιστορία. Στην εποχή μας γίνεται μια τέτοια μετακίνηση από χώρες της Μέσης Ανατολής, της Βορείου Αφρικής και της Κεντρικής Ασίας προς την Ευρώπη. Δηλαδή από χώρες όπου με τον ένα ή τον άλλο τρόπο δεν υπάρχει ομαλή πολιτική και οικονομική ζωή στην Ευρώπη της ευημερίας, της δημοκρατίας και της ελευθερίας. 

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι, όπως αποδείχτηκε πλέον στην πράξη, ανίκανη να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Η ΕΕ μάς είπε πολύ απλά τον Οκτώβριο, «Εσείς είστε η πόρτα της Ευρώπης, ελέγξτε την. Θα σας βοηθήσουμε, θα σας δώσουμε λεφτά, αλλά εσείς είστε ο πορτιέρης». Έλα όμως που είμαστε ανίκανοι να παίξουμε τον ρόλο! Γιατί πορτιέρης, άλλο αν δεν ομολογείται ανοιχτά, σημαίνει κλείνω την πόρτα στον ανεπιθύμητο. Ακόμα περισσότερο, ο πορτιέρης είναι αυτός που κρίνει ποιος είναι ο ανεπιθύμητος. Με κάποια κριτήρια φυσικά — αλλά η ευθύνη είναι δική του. Εμείς όμως δεν είχαμε και δεν έχουμε ιδέα τι να κάνουμε.

Και τώρα, alea iacta est. Ο κύβος ερρίφθη. De facto κλείνουν τα σύνορα. Αν θα είναι ερμητικά κλειστά ή μισάνοιχτα, θα φανεί τις επόμενες μέρες. Αυτό που έχει σημασία είναι πως, απ’ ό,τι φαίνεται, θα εγκλωβιστεί εδώ ένας ικανός αριθμός μουσουλμάνων. Θα είναι 100, 150, 200 χιλιάδες; Κάπου εκεί θα φτάσουν, μέχρι να πάρουν το μήνυμα οι υπόλοιποι πως η Ελλάδα έκλεισε σαν δίαυλος προς την Ευρώπη. Άνθρωποι που δεν επέλεξαν να έρθουν στην Ελλάδα, δεν ήταν η χώρα μας ο προορισμός τους, απλώς εγκλωβίζονται εδώ.

Πολλοί λένε πως και στο παρελθόν η χώρα μας έχει αντιμετωπίσει αντίστοιχα προβλήματα. Τελευταία φορά, τη δεκαετία του 1990. Σε αντίθεση όμως με τους μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη της δεκαετίας του ’90, τώρα έχουμε να κάνουμε με πληθυσμούς με τους οποίους δεν μοιραζόμαστε κοινή παράδοση, θρησκεία ή Ιστορία. Αυτό κάνει την ενσωμάτωση απείρως δυσκολότερη. Επίσης —κι αυτό το ξέρουν όσοι έχουν ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα, όσοι έχουν έρθει σε επαφή με τους πληθυσμούς αυτούς—, δεν μοιραζόμαστε κοινές αρχές για τα συναλλακτικά ήθη, την οργάνωση της οικογένειας και των κοινωνικών δομών, τις σχέσεις των φύλων. Η πολιτικώς ορθή θέση είναι πως τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι δικαιώματα που κάποιος τα έχει μόνο εκ της ανθρωπίνης ιδιότητάς του, και όλα τα άλλα παρέλκουν. Ωραίο στη θεωρία, αλλά στην πράξη πάσχει. Ιδίως όταν τα ζόρια είναι μεγάλα. Είναι πια φανερό πως το πολυπολιτισμικό παράδειγμα έχει αποτύχει.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος της Τουρκίας γίνεται κομβικός. Ουσιαστικά, η Τουρκία κρατάει πλέον και επισήμως την κάνουλα των ροών. Την ανοίγει και μας πνίγει, την κλείνει —ή δέχεται επαναπροωθήσεις— και μας ελαφρύνει. Φαίνεται πως η τουρκική πολιτική προσπαθεί με την ευκαιρία να λύσει όλα της τα θέματα, γι’ αυτό και τα βάζει στο τραπέζι. Η ένταξη στην ΕΕ, οι σχέσεις της με την Κύπρο, το Αιγαίο, η οικονομική βοήθεια, το κουρδικό, μπαίνουν, είτε έτσι είτε αλλιώς, είτε ρητώς είτε εμμέσως, στη διαπραγμάτευση. Και, από την άλλη, εμείς έχουμε ίσως την πιο αδύναμη διπλωματία των τελευταίων δεκαετιών.

Όσο μας αφορά, η ΕΕ θα μας στείλει αρκετά χρήματα, τα οποία θα γίνουν διορισμοί συμβασιούχων και «δουλειές» με το κράτος. Άσχετα πράγματα όμως για την ανασυγκρότηση της οικονομίας και την έξοδο από την κρίση. Μόνο ανόητοι πιστεύουν πως έτσι θα αναπτυχτεί η οικονομία ή θα λύσουμε το δημογραφικό. Επίσης, θα επιδείξουμε ευαισθησία και ανθρωπισμό μόνο μέχρι ο Άλλος, ο ξένος, να γίνει επικίνδυνος. Τότε θα θυμηθούμε πως, σε όλα τα προβλήματά μας της κρίσης, η κυβέρνηση προσέθεσε με τις αστοχίες και την ανικανότητά της μερικές δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που ούτε αυτοί ήθελαν να είναι εδώ, ούτε εμείς τους καλέσαμε ή τους είχαμε ανάγκη.