Mark Allen Smith, «Ο Ιεροεξεταστής»

​Υπάρχει το εξής πρόβλημα με τη σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία: πολύ, πάρα πολύ συχνά, οι συγγραφείς αντιγράφουν τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Πολλά βιβλία μού άφησαν ό,τι μου αφήνει ένα επεισόδιο CSI ή μια μέση αστυνομική κινηματογραφική ταινία. Είναι ενδιαφέροντα όσο τα παρακολουθώ, αλλά όταν τελειώσουν ξεχνάω ότι υπήρξαν — και ότι τα διάβασα. Τελευταία, όταν διαπιστώνω ότι έχω στα χέρια μου ένα τέτοιο βιβλίο, το αφήνω και πηγαίνω στο επόμενο. Στο κάτω-κάτω, αν ήθελα να διαβάσω ένα σενάριο επεισοδίου αστυνομικής σειράς (με τους σκληρούς αλλά ευαίσθητους κατά βάθος ήρωες, με το κυνηγητό στο δάσος στο τέλος και τον κακό ήρωα που εντέλει είναι τρόπον τινά καλός, ή έστω προβληματικός κλπ. κλπ.), θα έβλεπα το επεισόδιο στην τηλεόραση, καταναλώνοντας και λιγότερο χρόνο. Αυτός είναι και ο λόγος που γενικά αποφεύγω να διαβάζω βιβλία που έχουν γράψει σεναριογράφοι και παραγωγοί κυρίως της τηλεόρασης.

Όταν έπιασα στα χέρια μου τον «Ιεροεξεταστή», δεν πρόσεξα ότι ο Mark Allen Smith έχει και αυτός προϋπηρεσία στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Το κατάλαβα στην πορεία, όμως το βιβλίο αυτό έχει κάτι που σε κρατάει. Ναι, η ιστορία είναι καλή — ναι, είναι καλογραμμένο και καθόλου κουραστικό — όμως το καλύτερο στοιχείο του είναι ο πρωταγωνιστής του, ο Γκάιγκερ. Και αυτός ο πρωταγωνιστής, αυτός ο ήρωας —ή μάλλον: ο αντιήρωας—, είναι ολωσδιόλου ξεχωριστός.

Η δουλειά του Γκάιγκερ είναι η απόσπαση πληροφοριών. Έχει το χάρισμα να αντιλαμβάνεται αμέσως το ψέμα, αλλά και τον τρόπο να αποσπά την αλήθεια. Δουλεύει με συμβόλαια για ιδιώτες και για τη CIA, και οι πελάτες του τον αποκαλούν Ιεροεξεταστή, επειδή καταφέρνει τον στόχο του ασκώντας τεχνικές σωματικής πίεσης —μολονότι όχι πάντα βάναυσες και ακραίες όπως ένας συνάδελφός του (δεν είναι ο μόνος που κάνει αυτή τη δουλειά)— αλλά κυρίως ψυχολογικής.

Ο Γκάιγκερ περιγράφεται σαν μια σκοτεινή φιγούρα, δίχως όμως την υπερβολή που συνήθως προσδίδουν στους ήρωές τους οι συγγραφείς. Είναι εσωστρεφής, με παρουσία διακριτική, χωρίς πολύπλοκη σκέψη. Η ζωή του είναι στημένη και προγραμματισμένη με απόλυτο τρόπο, χωρίς φανταχτερές εκκεντρικότητες, χωρίς υπερφυσικές δυνάμεις ή ικανότητες. Είναι ένας προφανώς προβληματικός τύπος που κοιτάζει τη δουλειά του, φροντίζει να είναι σε καλή φυσική κατάσταση και —ναι— αγαπά την κλασική μουσική, αν μας λέει κάτι αυτό. Ο Γκάιγκερ, επίσης, θυμάται σαν πρώτη μέρα της ζωής του την ημέρα που πρωτοέφτασε στη Νέα Υόρκη. Δεν έχει καμία ανάμνηση πριν από τότε: μόνο ένα όνειρο που έρχεται περιοδικά και που ακολουθείται πάντα από μια εξοντωτική ημικρανία. Είναι μοναχικός, κανείς δεν γνωρίζει πού ζει, και εκεί όπου είναι το σπίτι του, κανείς δεν ξέρει ποιος πραγματικά είναι. Κανόνας του είναι να μην αναλαμβάνει για απόσπαση πληροφοριών ανήλικους, άτομα με προβλήματα υγείας και ηλικιωμένους. Τι θα συμβεί όμως όταν ένας πελάτης θα του αναθέσει με τέχνασμα να αναλάβει έναν δωδεκάχρονο; Ο Ιεροεξεταστής, στην προσπάθειά του να προστατεύσει τον μικρό, αναγκάζεται να σπάσει τους κανόνες που ορίζουν τη ζωή και την καθημερινότητά του και να έρθει, έτσι, πιο κοντά στην προσωπική του ιστορία.

Ο Γκάιγκερ, παρά το επιτήδευμά του, είναι ένας ωραίος τύπος, ο χαρισματικός ήρωας ενός πρωτότυπου βιβλίου και όχι μιας τυποποιημένης τηλεοπτικής σειράς — και είναι αυτός που κάνει τον «Ιεροεξεταστή» ένα γοητευτικό αστυνομικό μυθιστόρημα που διαβάζεται με διαρκώς εντεινόμενο ενδιαφέρον. Αυτός, και ο ωραίος, ήρεμος τρόπος εξιστόρησης του Mark Allen Smith που, χωρίς υπερβολές και κραυγές, κρατά σε εγρήγορση τον αναγνώστη προκαλώντας του περιέργεια για τη συνέχεια. Η ιστορία κορυφώνεται στο τέλος —όπως γίνεται σε όλες τις ωραίες ταινίες—, με μια μεγάλη σκηνή κυνηγητού μέσα στη νύχτα, και το βιβλίο τελειώνει «γλυκά», όπως θα περίμενε κανείς… ή μήπως όχι; Θα δείτε.

Όσοι αγαπάτε αυτό το είδος της λογοτεχνίας, διαβάστε τον «Ιεροεξεταστή». Οι Εκδόσεις Κλειδάριθμος, που φιλοδοξούν να χτίσουν μία γερή σειρά σύγχρονων αστυνομικών μυθιστορημάτων, έκαναν μια πολύ καλή επιλογή — ενώ και η μετάφραση του Αντώνη Καλοκύρη είναι εξαιρετική.