Ερντογάν ο Πορθητής

Η Πόλη έχει γεμίσει αφίσες που διαφημίζουν τους φετινούς εορτασμούς για την Άλωση. Αυτό είναι κάτι σχετικά καινούριο, αν δεν κάνω λάθος διοργανώνεται τα τελευταία τρία ή τέσσερα χρόνια μόλις, καθώς ο κόσμος εδώ πέρα ούτε καν ήξερε ποια ήταν η επέτειος της Αλώσεως τα προηγούμενα χρόνια. Άρτος και θεάματα λοιπόν.

Η συγκεκριμένη γιορτή έχει όλα τα χαρακτηριστικά του κιτς στον υπερθετικό βαθμό: λέιζερ, μυστακοφόρους γενίτσαρους (με τα μουστάκια τους να είναι συνήθως ψεύτικα), στρατιωτικές μπάντες και όλα τα καλά, όπως αρμόζει σε μία καλή μπανανία όπου δεν πρέπει να χάνεται καμία ευκαιρία για να «ξεδώσουν οι άνθρωποι». Πρακτικές δηλαδή που έχουν ακολουθήσει πολλοί και εσχάτως τις βλέπουμε να αναβιώνουν και στην Ελλάδα, θυμίζοντας τα χουντικά γλέντια.

Ο απόλυτος σταρ φυσικά είναι ο Πρόεδρος, καθώς το πρόσωπό του κοσμεί όλες τις αφίσες που έχουν αναρτηθεί. Τι αεροπανό, τι διαφημίσεις στο Μετρό, τι αφίσες κολλημένες στους τοίχους ακόμη και στο Νισάντασι — ο σουλτάνος είναι πανταχού παρών και τείνει να επισκιάσει ακόμη και τους ιστορικούς πρωταγωνιστές. Αν ένας εξωγήινος ερχόταν στην Πόλη αυτές τις μέρες, θα νόμιζε ότι ο πρόεδρος ήταν ο πρωταγωνιστής της επίθεσης και αυτός που οδήγησε τις ορδές των στρατιωτών από την Κερκόπορτα, όπως λέει ο μύθος, στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης (αν νομίζατε ότι δεν θα υιοθετήσω επικολυρικό ύφος καλύτερα να το ξεχάσετε, πρέπει κανείς να είναι μέσα στο κλίμα).

Αυτή η προσωπολατρία των σύγχρονων Τούρκων είναι εντυπωσιακή: ο πρόεδρος βάζει το πρόσωπό του στις αφίσες γιατί πολύ απλά ξέρει ότι υπάρχει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού που αρέσκεται να βλέπει τον λεβέντη του, το καμάρι του να ποζάρει με οθωμανική μεγαλοπρέπεια. Αλλά να ήταν μονάχα αυτός; Το ίδιο συμβαίνει και με τον θεμελιωτή του σύγχρονου τουρκικού κράτους, τον Ατατούρκ, ο οποίος πολλές φορές θαρρείς και είναι ζωντανός και ότι θα ξεπροβάλει καμιά μέρα υπέργηρος, από τη βίλα του, για να κάνει δηλώσεις.

Ο Ερντογάν είναι είδωλο για πολλούς και, αν με ρωτάτε, κουβαλάει ένα δυνατό success story πίσω του και αυτό εκμεταλλεύεται. Γιατί για success story πρόκειται, όπως και να το δει κανείς.

Για τέτοιες ιστορίες λοιπόν δίνουν και την ψυχή τους οι Τούρκοι που έρχονται από τα βάθη της Ανατολίας για να πιάσουν τη καλή στις μεγάλες πόλεις, και ιδίως στην Πόλη. Έλκονται όσο δεν παίρνει, και αυτό το εκμεταλλεύονται οι κρατούντες. Ο κάθε λαός και τα χούγια του. Φυσικά τα κοινωνικά χαρακτηριστικά που αναφέρω δεν συνεπάγεται ότι τα ενστερνίζονται όλοι, υπάρχουν πάρα πολλοί που βλέπουν με μισό μάτι τέτοιες παράτες και τις αποστρέφονται συνειδητά. Γιατί, τι άλλο να σκεφτεί κανείς για ένα ιστορικό γεγονός όπως η Άλωση που συνέβη πριν από 563 χρόνια;

Υπάρχει φυσικά κι ένα άλλο ζήτημα που αναδεικνύεται εδώ πέρα κι αυτό αφορά τη διασύνδεση της σύγχρονης Τουρκίας με το οθωμανικό ιμπεριαλιστικό της παρελθόν. (Νά και τα κομουνιστικά τσιτάτα…) Τα πρώτα χρόνια της νεαρής, τότε, Τουρκικής Δημοκρατίας υπήρξε μία συνειδητή προσπάθεια αποκοπής από αυτό το παρελθόν, με κύριο εκφραστή τον Ατατούρκ. Αλλαγή στον τρόπο ντυσίματος, αλλαγή στη γλώσσα και το αλφάβητο και τόσα άλλα. Σήμερα οι άνθρωποι βιώνουν μία επαναπροσέγγιση με το «ένδοξο παρελθόν» και με σουλτάνους και χαλίφηδες να προσπαθούν να περάσουν αυτή την εικόνα στον κόσμο, υπό το πρίσμα της μοντερνοποίησης και εκσυγχρονισμού της παράδοσης.

Ποιο είδωλο θα νικήσει; Δύσκολο να το πει κανείς — αλλά η μάχη προβλέπεται σκληρή. Οι μόνοι που θα τρωθούν σε βάθος χρόνου είναι οι γηγενείς. Αλλά, ήθελές τα και παθές τα.