Μαχαιριές στο κράτος δικαίου

Η επικείμενη αποφυλάκιση του Γ. Ρουπακιά και η αργή εξέλιξη στη δίκη της Χρυσής Αυγής, οι παρεμβάσεις της Προέδρου του Αρείου Πάγου για το ίδιο θέμα και η επίρριψη ευθυνών στους δικηγόρους που απέχουν από τα καθήκοντά τους, καθώς και η μήνυση που υπέβαλε η ίδια κατά του καθηγητή Στ. Τσακυράκη για κριτική που της είχε ασκήσει για πολιτικά —και πέραν της δικαστικής της ιδιότητας— θέματα, έφεραν πάλι στο προσκήνιο το ερώτημα για την υποχώρηση του κράτους δικαίου, την αναποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης, την επαναλαμβανόμενη αδυναμία να λειτουργήσουν οι θεσμοί μας σωστά. Γιατί αποτυγχάνουμε εκεί όπου άλλες κοινωνίες λύνουν τα προβλήματά τους και κάποια πράγματα θεωρούνται αυτονόητα, ενώ εδώ αποτελούν λόγο έντονων αντιπαραθέσεων και δημόσιων καταγγελιών; Γιατί χαρακτηρίζει τη λειτουργία της πολιτείας μας εν γένει η αντιπαλότητα, η σύγχυση και η αναποτελεσματικότητα;

Είναι γνωστό ότι η δικαιοσύνη δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Οι νόμοι ενίοτε δεν εφαρμόζονται, με αποτέλεσμα οι παράνομες πράξεις να μην έχουν τις προβλεπόμενες επιπτώσεις. Οι καθυστερήσεις στα δικαστήρια είναι μεγάλες, δικαιοσύνη ενίοτε δεν απονέμεται και έτσι ανοίγουν οι πόρτες σε κάθε λογής εκβιασμούς αδίστακτων και ανήθικων ατόμων. Συντεχνιακές λογικές, μεγάλη γραφειοκρατία και προχειρότητα, αδιαφορία, σκοπιμότητες, ακόμα και έλλειψη προσώπων με τις κατάλληλες γνώσεις δημιούργησαν τη δυσάρεστη κατάσταση που αντιμετωπίζουμε. Είναι αρκετές φορές προφανής η ανικανότητα χειρισμού υποθέσεων, που ξεφεύγουν από το συνηθισμένο και λόγω του ευρύτερου ενδιαφέροντος απαιτούν μεγάλη συστηματικότητα, γνώση και οργάνωση, όπως αυτή της Χρυσής Αυγής. Κάποιες μεμονωμένες προσπάθειες για τη βελτίωση στον χώρο της δικαιοσύνης δεν έχουν φέρει ακόμα τα επιθυμητά αποτελέσματα, ενώ όσες μεταρρυθμίσεις έχουν προωθηθεί τα χρόνια της κρίσης στο πλαίσιο προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής απαιτούν χρόνο ωρίμασης και, παράλληλα, δοκιμάζονται από την οικονομική αδυναμία του κράτους αλλά και την απροθυμία βασικών παραγόντων της δικαιοσύνης. Τα παραπάνω φαινόμενα των μεγάλων καθυστερήσεων και της ατιμωρησίας είναι εκφράσεις της υστέρησής μας και όχι προϊόντα μιας κάποιας συνωμοσίας. Η αποφυλάκιση του Ρουπακιά είναι αποτέλεσμα της υστέρησης της χώρας.

Παράλληλα, όμως, φαίνεται ότι υπάρχουν δυνάμεις μεταξύ εκείνων που καθορίζουν τη λειτουργία της δικαιοσύνης που δεν ενοχλούνται ιδιαίτερα από τις κραυγαλέες ελλείψεις και αδυναμίες και επιδιώκουν πρωτίστως την εξασφάλιση συντεχνιακών ή ακόμα και κομματικών ισορροπιών. Αντί η οικονομική κρίση να κάνει πιο προσεκτικούς όλους τους λειτουργούς της δικαιοσύνης —και κυρίως εκείνους που μπορούν με τις αποφάσεις και τη δημόσια στάση τους να επηρεάζουν θετικά τα πράγματα— προκειμένου να υπερασπίζουν και να διευρύνουν το κράτος δικαίου, παρατηρούμε συμπεριφορές και ενέργειες που δεν υπακούν στις έννομες προδιαγραφές ενός σύγχρονου κράτους δικαίου, όπου οι θεσμοί λειτουργούν με τον τρόπο και το ήθος που επιβάλλουν οι σημερινές ιδιαίτερες συνθήκες. Αντίθετα, καλλιεργείται ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούν ο λαϊκισμός, η πολιτική-συντεχνιακή υστεροβουλία και η δίωξη της αντίθετης άποψης, που, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση και ανασφάλεια, υπονομεύουν την τήρηση του νόμου και την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος δικαίου, ενισχύοντας τον φόβο και την αυθαιρεσία.

Ο φόβος, η ανομία και η αυθαιρεσία, η υπονόμευση και αυτοϋπονόμευση των θεσμών δημιουργούν την ανάγκη για «αυτόκλητους σωτήρες» που η μόνη τους, όμως, επιδίωξη είναι να καθιερώσουν το δικό τους άδικο και καταπιεστικό σύστημα περιβεβλημένο με τον μανδύα μιας «νέας» νομιμότητας.

Αυτό, όμως, δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε. Αρκετές πληγές έχουμε ήδη και δεν αντέχουμε νέες μαχαιριές. Χρειάζεται επαγρύπνηση, συνεργασίες και θάρρος. Τα πράγματα μπορούν να αποκτήσουν θετική τροπή, αρκεί να το επιδιώξουμε.